Atatürk Ve Hatay Sorunu Bölüm: 02
Hatay eski İskenderun sancağına Atatürk tarafından verilen isimdir. Burası Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına geçinceye kadar Sancak ismiyle anılır.
31 Ekim 1918 günü imzalanan Mondros ateş kes anlaşması sırasında Hatay’da düşman işgali ve tek düşman askeri yoktu. Hatta o tarihte Anadolu’da da hiçbir düşman askeri yoktu.
Mondros mütarekesinden 8 gün sonra General Edmund Allenby komutasındaki İngiliz ordusu İskenderun’u işgal etmek istedi ve İskenderun’a asker çıkardı.
O sırada İskenderun ve havalisinde Mustafa Kemal komutasındaki Türk ordusu bulunuyordu. Mustafa Kemal Paşa General Edmund Allenby komutasındaki İngiliz ordusunu geri püskürttü ve İskenderun ile çevresine sokmadı.
Ancak padişah Vahdettin bu işgale göz yumuyordu ve İngilizlere karşı konmamasını, İngiliz işgaline izin verilmesini ısrarla istiyordu. Mustafa Kemal padişahın bu emrine rağmen direndi ve İngilizler İskenderun’a giremedi. Bunun üzerine padişah Vahdettin Mustafa Kemal’in bu direncini kırmak için komutasındaki Yıldırım Orduları grubunu lağvederek orduyu dağıttı.
Mustafa Kemal ordusuz kaldığı için İskenderun ve civarı savunmasız kalınca İngilizlerce işgal edildi. Mustafa Kemal de İstanbul’a çağrıldı ve Hükümetçe koca bir orduya komutan eden bir generalin trenle İstanbul’a gitmesi uygun görüldü.
Sonradan İngilizlerle Fransızların anlaşması sonucu Hatay ve Suriye Fransızların payına düştü. Fransızların Güney Doğu Anadolu’da yenilmeleri üzerine ve Mustafa Kemal’in Sakarya zaferinden sonra 20 Ekim 1921 günü Fransızlarla yapılan Ankara itilafnamesinde Hatay için özel bir madde konarak bu anlaşmanın 7.maddesinde “ İskenderun bölgesi (Hatay) için özel bir idare usulü tesis olunacaktır.
Bu mıntıkanın Türk ırkından olan ahalisi kültürlerinin inkişafı için her türlü teşkilattan yararlanacaklardır. Türk lisanı ve Türk parası orada geçerli olacaktır.” denmiştir.
Ayrıca Suriye’de bulunan Süleyman Şah Türbesinin de Türk toprağı sayılması bu anlaşma ile gerçekleşmiştir.
O tarihte Mustafa Kemal’in bu kadar telaşesinin içinde Türkler için çok önemli olan bu iki ayrıntıyı düşünebilmesi O’nun ne kadar vatansever ve milli duygularla dolu ve aynı zamanda zeki olduğunu gösterir.
Aslında Hatay Mustafa Kemal’in yüzbaşılığına isabet eden 1905 yılında da önem verdiği bir yerdir. Ali Fuat Cebesoy’un “Sınıf Arkadaşım Atatürk” adlı kitabında anlattığına göre Atatürk’ün o yıllarda bile Koca Osmanlı İmparatorluğunun batılı büyük devletler tarafından paylaşılacağını bilmektedir.
İşte bunu önlemek için imparatorluk içinde Türklerle meskûn yerlerden milli bir devlet kurmayı tasarlamaktadır. İşte bu milli devletin sınırı içinde halkı tamamen Türk olan Sancak (Hatay)’da vardır.
Ne yazık ki Atatürk’ün bu öngörüsü doğru çıkmış ve Avrupa’nın emperyalist devletleri 10 Ağustos 1920 tarihli Sevr Barışıyla Atatürk’ün tahmininden daha fazla toprak alarak Osmanlı devletini sadece Ankara ve çevresine sıkıştırıp bir beylik seviyesinde küçültmüşlerdir.
Yıldırım Orduları grubu kumandanı Liman Von Sanders 31 Ekim 1918’de Orduyu Mustafa Kemal Paşa’ya devrederken yapılan toplantıda Almanya’yı kastederek “Yenildik. Bizim için her şey bitti artık” demesi üzerine Mustafa Kemal Paşa şöyle karşılık verir: “Savaş müttefiklerimiz için bitmiş olabilir. Ama bizi ilgilendiren savaş, kendi istiklalimizin savaşı ancak şimdi başlıyor” der.