Yörük Oyunları Nelerdir?
Yörüklerin bir diğer ismi de konar göçerlerdir. Göç, yörükler için vazgeçilmezdir. Varınca yaylaya; ulaşmıştır insanlar özlediği ata yurtlarına. Bu sevinci kutlamak yarenlik yapmak isterler.
Göçün ve çevre obalarının insanlarını alacak kadar geniş, yeşile bezenmiş çayır ve gürül akan suyu olan yerde toplanırlar, buraya genellikle yaren yeri, yaren beleni, yaren tepesi derler. Oğuz Boylarının, Türkmenlerin yörüklerin toplandığı yaren yerine; yiğidin harman olduğu yer denir. Türklerin tarih boyunca oynadığı oyunlar bir kez daha oynanır. Gücün, sevdanın, birliğin gösterisi yapılır. Yüce dağ başlarındaki yaren yerlerinde.
Obanın bütün insanları oyuna iştirak ederler. Sevinci beraber paylaşırlar, hünerlerini gösterirler. Yörüklerde öyle güç parayla, yada kolay kazanılan payelerle gösterilmez. Güç bilekle, yürekle, akılla gösterilir.
Yörüğün ata binişi, yürüyüşü, zeybek oyunu, konuşması, oturması, kalkması hepsi bir yiğitlik sembolüdür. Çünkü ata öyle yapmış, oğullar devam etmiş, devam etmekte gerektir. Yörüğün oyunlarında fazla silaha rastlanılmaz, çünkü gücü silahta değil kendilerinde görürler de kendilerini ortaya koyarlar.
Oyunlara at yarışıyla başlanır, cirit, çelik çomak, güreş, cıngırak, an daşı, arap, yanık oynarken erkekler, kadınlarda boş durmazler; kaya, göçek oynarlar.
Sıra ezgilere ve oyunlara gelince; cura, bağlama, saz, düdük, sipsi, kaval, kemençe çalınır. Türküler söylenir.
Orta yerde görürsünüz ağır zeybek, kıvrak zeybek, Teke Zortlaması, çömlek kırdıran oynayanları. Oyun deyip geçmemek gerektir. Alıcı gözle bakınca görürsünüz develerin yürüyüşünü, tekenin kayadan kayaya sekmesini, kabaardıcın arasında yürüyen insanı, çayırda usul usul yayılan sonra da suya koşan koyunları.
Her oyunun bir anlamı, bir ifade ediş biçimi vardır. Bütün bunlardan sonra dağılır öbek öbek ata yurtlarına yörükler. Zaten gezilmiş yurdun konması da kolay olur.
Hayat devam ederken yörük obalarında, insanları dosttur, açık sözlüdür, sevda yüklüdür, yiğittir, merttir, cömerttir, olgundur. Türk’ün mayasıdır, saygılıdır büyüğüne, sadakatlıdır devletine, zorlukları aşınca mutlu olur, şükreder haline, soğuk günlerde kepenek yeter, bilir yaşamın zorluklarını, ama kopamaz dağlardan bir türlü; şahsiyetli insandır, aşk ile tutkuludur ÖZGÜRLÜĞÜNE.
Bu oyunlar adını teke devinimlerinden alır. Teke Türkmenleri’nin oyunlarına teke oyunları denir. Teke oyunlarının büyük bir bölümü zeybeklere benzediği için bunlar da zeybek sayılır. Teke oyunlarının başlıcaları;
Teke Zortlatması, Teke Oyunu, Yörük Kızı Oyunu. Gakgili, Datdiri, Dımıdan ve Okşamalar’dır.
Teke Zortlatması: Oyundan önce, guval ya da gurbet havası denen uzun hava söylenir. Isparta yörüklerinde guval olarak garip, kerem, afşar ve ninniler okunur.
Çok devinimli olan bu oyunlar, sipsi eşliğinde oynanır, çoğu kez sözlüdür.
Dımıdan:
Teke Türkmenleri’nde, kadınların oynadığı bu oyunlar; leğen dibi dövülerek oynandığından bu adla anılır.
Dattiri:
Teke oyunlarının zortlatmalardan daha hızlı oynanan türüne denir. Kadın oyunudur. Çalgının eşlik edemeyeceği kadar hızlı ve kıvraktır. Oyuna gırtlak sesiyle eşlik edilir.
Okşama:
Kadın oyun havalarına Isparta yöresinde verilen genel addır. gelin okşaması, kına okşaması, zil okşaması, sahur okşaması, sağdıç okşaması yörede bilinen başlıca okşamalardır. Okşamalar ağır ve hızlı olmak üzere iki biçimde oynanırlar.
Garilam, Gabardıç, Sağdıç Dolanması hızlı oyunlardandır. Okşama dizle yeri dövme, düşme figürleri ile zeybeklere çok benzer.